แผนที่กลยุทธ์ HR

          ส่วนใหญ่แล้วในช่วงเวลานี้ของแต่ละปี มักจะมีการจัดทำแผนกลยุทธ์และงบประมาณประจำปีของฝ่าย HR กันใช่ไหมครับ และเราจะคุ้นเคยกับกระบวนการจัดทำแผนกลยุทธ์ที่มักจะเริ่มจาก วิสัยทัศน์องค์กร พันธกิจ กลยุทธ์องค์กรหรือยุทธศาสตร์ขององค์กร เพื่อพิจารณาจัดทำแผนกลยุทธ์ของฝ่ายงานและการจัดทำแผนปฏิบัติงาน (Action Plan) หรือแผนโครงการ (Project) ต่างๆ จนมาถึงงบประมาณ เพื่อให้แผนปฏิบัติงานของฝ่าย HR นั้น สามารถสนับสนุน เชื่อมโยง และสอดคล้องกับแผนกลยุทธ์และเป้าหมายขององค์กร ซึ่งในปัจจุบันองค์กรส่วนใหญ่มักจะกำหนดให้เราใช้เครื่องมือที่เรียกว่า Balanced Scorecard มาช่วยในการกำหนดและบริหารจัดการกลยุทธ์ โดยกำหนดตัวชี้วัดผลการปฏิบัติงานจาก 4 มุมมอง คือ 1. มุมมองด้านการเงิน 2. มุมมองด้านลูกค้า 3. มุมมองด้านกระบวนการทำงานภายใน และ 4. มุมมองด้านการเรียนรู้และการเติบโต เพื่อใช้เป็นกรอบให้เราจัดทำกลยุทธ์ให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ทั้ง 4 ด้านนี้ เพื่อให้เกิดดุลยภาพในทุก ๆ ด้าน มากกว่าที่จะใช้มุมมองด้านการเงินเพียงด้านเดียว แต่ปัญหาอย่างหนึ่งที่เรามักจะพบอยู่เสมอ คือ บางครั้งเราไม่สามารถระบุได้ว่า แผนงานปฏิบัติการหรือโครงการที่เราจัดทำขึ้นนั้น มันสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ทั้ง 4 ด้านหรือไม่ และมันสะท้อนหรือตอบสนองต่อกลยุทธ์ที่กำหนดไว้อย่างไร มีความเชื่อมโยงกับเป้าประสงค์โดยรวมขององค์กร หรือที่สูงกว่านั้นคือ วิสัยทัศน์ หรือพันธกิจที่ตั้งไว้หรือไม่ เพราะฝ่าย HR เป็นหน่วยงานสนับสนุน ไม่ใช่หน่วยงานหลักในกระบวนการของธุรกิจเหมือนอย่าง ฝ่ายขาย ฝ่ายการตลาดหรือฝ่ายผลิต เป็นต้น ที่มักจะได้รับมอบหมายแผนงาน ตัวชี้วัด เป้าหมาย มาจากผู้บริหารระดับสูงก่อนใครเพื่อน ส่วนหน่วยงานสนับสนุนอย่างเรามักจะต้องกำหนดขึ้นภายหลังเพื่อสนับสนุนฝ่ายงานหลักเหล่านั้น  

          ปรากฏการณ์เช่นนี้ แสดงให้เห็นว่ายังมีช่องว่างหรือมีอะไรบางอย่างขาดหายไป ระหว่างกลยุทธ์ขององค์กรกับการปฏิบัติตามแผนงานหรือโครงการของฝ่าย HR

           ในปัจจุบัน เราจึงมีเครื่องมือเชื่อมโยงระหว่างกลยุทธ์ขององค์กรกับแผนการปฏิบัติงานหรือโครงการที่เรียกว่า “แผนที่กลยุทธ์” ซึ่งเป็นแผนผังที่สรุปเป้าประสงค์ต่างๆ ของกลยุทธ์ และแสดงความเชื่อมโยงระหว่างกันในเชิงที่เป็นเหตุเป็นผลในแต่ละด้านของ Balanced Scorecard

           แผนที่กลยุทธ์ จะเป็นตัวช่วยให้เกิดการผสมผสานแนวคิดและบทบาทของทุกฝ่ายงาน เพื่อให้เกิดการเสริมพลังซึ่งกันและกัน เป็นเครื่องมือแปลงกลยุทธ์ไปสู่การปฏิบัติ ที่ช่วยลดความขัดแย้งทางแนวคิด ความขัดแย้งในทางปฏิบัติ ด้วยการบอกเล่าเรื่องราวของกลยุทธ์ และถ่ายทอดวิสัยทัศน์และกลยุทธ์สู่การปฏิบัติ ตลอดจนทำให้ทรัพยากรของทั้งองค์กรมีความสอดคล้องและไปในทิศทางเดียวกัน เพื่อมุ่งเน้นไปที่เป้าประสงค์ของกลยุทธ์ เป็นกรอบสำหรับการวางแผนปฏิบัติการและวัดความคืบหน้าของแผนงานโดยใช้เครื่องชี้วัด ทำการวัดผลการปฏิบัติการขององค์กรในแง่มุมต่างๆ

แล้วตำแหน่งของแผนที่กลยุทธ์อยู่ตรงไหน ? ของกระบวนการจัดทำแผนกลยุทธ์หน่วยงาน

แผนที่กลยุทธ์จะอยู่ระหว่างกลยุทธ์และแผนงานหรือโครงการ (ระหว่างกลางของกระบวนการวางแผน) ซึ่งจะทำให้มีความเชื่อมโยงสอดคล้องและตอบโจทย์วัตถุประสงค์ของมุมมองทั้ง 4 ของ Balance Scorecard และทำให้การวางแผนงาน โครงการจะตอบสนองต่อกลยุทธ์อย่างแท้จริง    

แล้วกระบวนการในการพัฒนาและจัดทำแผนกลยุทธ์ HR ตามหลัก Balance  Scorecard มีขั้นตอนอย่างไร ? 

                กระบวนการจัดทำแผนกลยุทธ์ตามหลัก Balance  Scorecard  ประกอบด้วยขั้นตอนต่าง ๆ ดังนี้

                1.   การวิเคราะห์ทางกลยุทธ์ ได้แก่ การทำ SWOT Analysis  เพื่อให้ได้ทิศทางและกลยุทธ์ขององค์กรที่ชัดเจน
                2.   กำหนดวิสัยทัศน์ และ กลยุทธ์ขององค์กร โดยกำหนดเป็นกลยุทธ์หลัก (Strategic Themes) ที่สำคัญขององค์กร
                3.   วิเคราะห์และกำหนดว่า Balance Scorecard ขององค์กรในแต่ละมุมมองควรจะมีความสัมพันธ์กันอย่างไร (แนวคิดของ Kaplan and  Norton  กำหนดไว้ 4 มุมมองตามลำดับความสำคัญ คือ ด้านการเงิน มุมมองด้านลูกค้า มุมมองด้านกระบวนการภายใน และมุมมองด้านการเรียนรู้และการพัฒนา)
                4.   จัดทำแผนที่ทางกลยุทธ์ (Strategy Map) ระดับองค์กรโดยกำหนดวัตถุประสงค์ที่สำคัญภายใต้แต่ละมุมมอง โดยพิจารณาว่าในการที่องค์กรจะสามารถดำเนินงานและบรรลุวิสัยทัศน์ และกลยุทธ์ขององค์กรได้นั้น ต้องบรรลุวัตถุประสงค์ด้านใดบ้าง
                5.   กลุ่มผู้บริหารต้องมีการประชุมร่วมกันเพื่อยืนยันและเห็นชอบในแผนที่ทางกลยุทธ์ที่สร้างขึ้น
                6.   ภายใต้วัตถุประสงค์แต่ละประการ  ต้องกำหนดรายละเอียดของวัตถุประสงค์ในด้านต่าง ๆ ทั้งในด้านของตัวชี้วัด ฐานข้อมูลในปัจจุบัน เป้าหมายที่ต้องบรรลุ  รวมทั้งแผนงาน  กิจกรรม  หรือโครงการ (Initiatives) ที่ต้องทำ ซึ่งภายในขั้นตอนนี้สามารถแยกเป็นประเด็นต่าง ๆ ได้ ดังนี้
                            6.1   การจัดทำตัวชี้วัด
                            6.2   การกำหนดเป้าหมาย โดยอาศัยข้อมูลในปัจจุบัน
                            6.3   จัดทำแผนงาน โครงการ และกิจกรรมที่จะต้องทำเพื่อช่วยให้บรรลุเป้าหมายที่กำหนดขึ้น
                7.   เมื่อจัดทำแผนงานหรือโครงการเสร็จแล้ว สามารถจะแปลงตัวชี้วัดและเป้าหมายระดับองค์กรให้เป็นแผนงานของผู้บริหารรองลงไปเพื่อให้ผู้บริหารระดับรอง ๆ ลงไปได้จัดทำแผนปฏิบัติการตามแผนงานหรือโครงการหลักและกำหนดตัวชี้วัดให้กับผู้บริหารในระดับรองในอันดับถัดลงไป

ดังนั้นในระดับของฝ่ายงาน HR เมื่อได้รับการแปลงตัวชี้วัดและเป้าหมายระดับองค์กรมาเป็นแผนงานฝ่าย เพื่อตอบโจทย์ที่ว่า แผนงานหรือโครงการ และกิจกรรม ที่เราจัดทำขึ้นมานั้น จะสามารช่วยให้บรรลุเป้าหมายระดับองค์กรได้อย่างไรนั้น เราสามารถแสดงความเชื่อมโยงหรือการสนับสนุนเป้าหมายขององค์กรด้วยการเขียนแผนที่กลยุทธ์ HR ได้ ดังตัวอย่างที่แสดงได้ดังนี้

                                                           

จากรูปข้างต้น เราจะเห็นว่า แผนที่กลยุทธ์เปรียบเสมือนแผนที่ที่บอกเส้นทางไปสู่เป้าหมาย ช่วยให้เราสามารถกำหนดกลยุทธ์ แผนงาน โครงการ และกิจกรรม ที่สนบสนุนห้บรรลุเป้าหมายขององค์กรได้  แต่การจัดทำให้มีประสิทธิภาพนั้น จะต้องมีกระบวนการที่ถูกต้องเหมาะสม ตั้งแต่การวิเคราะห์กลยุทธ์ระดับองค์กรเป็นต้นมาด้วยนะครับ  หากท่านใดสนใจในรายละเอียดของการจัดทำแผนกลยุทธ์ HR ทั้งกระบวนการละก็ ท่านสามารถตรวจสอบตารางการอบรมของสถาบันฝึกอบรมต่าง ๆ ได้นะครับ ผมจะมีกำหนดการบรรยายหัวข้อนี้ในช่วงเดือนพฤศจิกายนนี้ครับ ...ขอบคุณ